Overslaan en naar de inhoud gaan
Kunstwerk

Het telefonie-en telegrafiekantoor

Bijzonderheden

Thema Plek Onderwerp
Inktpot en vellen papier; Haan en zwaluwen
Kunstvorm
Tegelkunst
Materiaal/techniek
Drie tegeltableaus
Locatie Afmetingen in cm
40 x 135 en 85 x 170
Jaartal
Uitvoering
Platteelbakkerij Rozenburg, Den Haag
Locatie gebied
Perron(gebouw)

Station Haarlem bevat een aantal belangrijke voorzieningen op het grote eilandperron. Zo zijn onder de grote overkapping de wachtkamers, de restauratie en een seinhuis gelegen. Op de gevels van de perrongebouwen zijn verschillende tegeltableaus aangebracht. Ze hebben alle hetzelfde kleurpallet. De voorstellingen en afmetingen verschillen. Sommigen duiden de functie van de gebouwen, andere representeren de spoorwegen en de vooruitgang die zij hebben gebracht. Wie de tableaus ontworpen heeft, is onbekend. Ze zijn vervaardigd door Plateelbakkerij Rozenburg in Den Haag.

Het telefonie en telegrafie-kantoor in het seinhuis 

Boven de deur aan de westzijde van het seinhuis hangt een tegeltableau waarop een inktpot met twee pennenveren is afgebeeld. Op het groene bureaublad liggen aan weerszijden van twee gedeeltelijk opgerolde vellen papier. De achtergrond wordt gevuld door de ruggen van boeken. Ze zijn in bruin leer gebonden. Het tegeltableau is rechthoekig. De symmetrische voorstelling wordt omlijst door een rand van gele tegels. Opvallend is dat de pennenveren door de omlijsting enigszins worden doorsneden. De voorstelling markeert de onderliggende deur die naar een kantoorruimte leidde. Hier konden reizigers vroeger een telefoongesprek voeren of een telegram verzenden. 

Aan het seingebouw hangen twee identieke tegeltableaus waarop vogels zijn afgebeeld. De vormentaal vertoont duidelijke kenmerken van de art nouveau. Centraal zien we een haan die zijn kop links omhoog wendt. Op de achtergrond komt de zon in volle glorie op. De haan, omringd door flarden ochtendmist, staat klaar om de nieuwe dag aan te kondigen. Vier gierzwaluwen vliegen in een V-vorm omlaag. Ze zijn herkenbaar aan hun sikkelvormige vleugels en gevorkte staarten. De vogel is bekend om zijn snelle vlucht. Het kader van de voorstelling bestaat uit een rand van gele tegels.
De vogels op het tableau representeren punctualiteit, waakzaamheid en snelheid: de waarden van de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM) die het spoor bij Haarlem tussen 1839 en 1917 exploiteerde. De rijzende zon staat voor het aanbreken van het nieuwe (industriële) tijdperk. De drie tegeltableaus werden gemaakt in 1908: het moment waarop ook het station gerealiseerd werd. De ontwerper van de tegels is onbekend. 

Op dezelfde gevels werden ruim dertig jaar later nog twee tegeltableaus aangebracht. Het betreft twee giften ter viering van het honderdjarig bestaan van de spoorwegen in Nederland: één van de stationskruiers en één van de Bond van gepensioneerden bij de Nederlandsche Spoor- en Tramwegen. 
In de stationshal zijn twee tegeltableaus opgenomen: Landbouw en Industrie. Zij verwijzen, net als enkele tableaus op het perron naar ‘de oude tijd’. 

 

Bron

W. van Leeuwen en H. Romers, Een spoor van verbeelding. 150 jaar monumentale kunst en decoratie aan Nederlandse stationsgebouwen, 1988, pp. 40-45, 110-113.
H. Romers, De spoorwegarchitectuur in Nederland 1841-1938, 1981.
R.A. Korving en B. van der Herten (red), Een tijding met de snelheid des bliksems. De optische telegraaf in De Nederlanden (1800-1850), 1997, pp. 102-104.
Crimson, Cultuurhistorische waardestelling station Haarlem, 2012

Even geduld aub, u wordt doorgestuurd naar de beeldenbank