Het oude stationsgebouw in Zutphen werd in 1944 verwoest bij een geallieerd bombardement. NS-architect Herman Schelling ontwierp een nieuw symmetrisch stationsgebouw dat geheel uit beton is opgetrokken. Het beton is overal zichtbaar, zonder verhullende afwerkingmaterialen.
Aan weerszijden van de entree aan de centrumzijde werden twee grote reliëfs aangebracht van beeldhouwer Ben Guntenaar. De reliëfs lopen door op de buiten- en binnenwanden van de entree. Ze worden alleen onderbroken door de wandstijlen. De figuren op de reliëfs zijn expressief en neigen naar abstractie. Op het ene reliëf zien we vertrekkende figuren die omkijken naar de plaats die ze verlaten. Op het andere reliëf zien we figuren die elkaar verwelkomen en aankomen op de plaats van bestemming. De hoofdfiguur op dit reliëf houdt een bloem in zijn hand. Bovenin vliegt een vogel.
De betonnen reliëfs vormen een eenheid met het stationsgebouw. Het materiaal, de omvang en de plek van het kunstwerk vormen een naadloze aanvulling op de architectuur. Bouwkunst en beeldhouwkunst versterken elkaar.
Guntenaar vormde de reliëfs eerst in klei. Daarna maakte hij gipsafdrukken. Op de bouwplaats van het station, zijn deze gipsafdrukken in beton gestort. Beton was in de jaren ‘50 een ongebruikelijke materiaalsoort voor kunst. De betonnen reliëfs staan in die zin voor een modernere koers van het kunstbeleid van het spoor.
Ook thematisch is het werk duidelijk een product van zijn tijd. Zo keert de thematiek van afscheid en ontmoeting vanaf de jaren ’50 veelvuldig terug in de kunst van het spoor. Zo werd In Rotterdam een bestaand beeld van Umberto Mastroianni in 1955 omgedoopt tot Afscheid en maakte Willem Heesen in 1962 een raam voor station Almelo waarin reizende figuren afscheid nemen en elkaar ontmoeten. Ook station Tilburg kent een uit 1965 stammend glasmozaïek van Piet Buys rond het thema reizen en vertrek.
Ben Guntenaar
Ben Guntenaar (1922-2009) volgde tussen 1942 en 1945 een opleiding beeldhouwkunst bij Jan Bronner aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Hij werd in 1949 lid van de groep Vrij Beelden. Later richtte hij de Groep Amsterdam op. Tot 1975 maakte Guntenaar figuratieve kunst. Daarna werd zijn werk abstract en minimalistischer. Guntenaar maakte verschillende beelden voor de openbare ruimte, waaronder twee in Amsterdam bij de Churchilllaan en bij de Gerrit Rietveldacademie, waar hij ook enige tijd lesgaf. Hij woonde en werkte de laatste decennia van zijn leven in de Dordogne, waar hij rechtstreeks in de steengroeven kon werken.
