Overslaan en naar de inhoud gaan
Kunstwerk

Vogeltrek

Amsterdam Muiderpoort Campendonk glas

Bijzonderheden

Thema Reizen Kunstenaar
Heinrich Campendonk
Onderwerp
Vlucht watervogels
Kunstvorm
Vlakglaskunst
Materiaal/techniek
Glas-in-lood
Locatie Afmetingen in cm
ø 280
Jaartal
Uitvoering
W. Bogtman, Haarlem
Locatie gebied
Gevel

Vlak voor de Tweede Wereldoorlog ontwierp Herman Schelling twee Amsterdamse stations: Amstel en Muiderpoort. In beide gevallen had hij zeggenschap over de toepassing van kunst binnen het ontwerp. Zo had hij bij Station Amstel samen met Heinrich Campendonk zitting in de jury die bepaalde welke kunstenaar een wandschildering mocht maken. Ook bij Muiderpoort kwamen ze elkaar tegen. Zo maakte Campendonk een rond raam dat aangebracht werd in de noordwand van station Muiderpoort: een zogenoemd oculusvenster.

Het raam toont een vogel: het symbool van de reis. Vogels werden vaker gebruikt bij de decoratie van stationsgebouwen, bijvoorbeeld in Haarlem, Den Bosch en Maastricht. Ook het gevleugeld wiel, het aloude symbool van de spoorwegen, is van de vogelvlucht afgeleid. Op het oculusvenster van Muiderpoort zien we een vlucht vogels: ganzen, meeuwen en duiven. Twaalf vogels vliegen van rechts naar links; drie vliegen in tegengestelde richting. De vogels lijken de kustlijn te volgen. Onder de vogels zien we golven en smalle stroken land.

De voorstelling is niet op het glas gebrandschilderd. De contouren en kleuren van het glas bepalen de vormen waarbij de loodprofielen de contouren van de vogels benadrukken. Blauwtinten overheersen. Ze dragen bij aan het strakke, rationele karakter van de architectuur. De hoogte van de stationshal en het glas-in-lood geven het gebouw een bijna kerkelijke uitstraling. Het kunstwerk leidde de reiziger naar de route van de (voormalige) stationshal naar de reizigerstunnel. Het raam is vervaardigd door Willem Bogtman (1882-1955): een glazenier die zijn atelier in Haarlem had.
Sinds eind vorige eeuw wordt de voormalige stationshal verhuurd. Momenteel is er een fietsenhandel gevestigd: de entourage en de bereikbaarheid  zijn daarmee veranderd. 

Heinrich Campendonk

Heinrich Campendonk (1889-1957) was verbonden aan de expressionistische kunstenaarsgroep Der Blaue Reiter. Hij vluchtte in 1934 voor het Naziregime naar België. Van daaruit vertrok hij een jaar later naar Amsterdam. Daar werd hij docent aan de Amsterdamse Rijksakademie van Beeldende Kunsten. Campendonk genoot zijn opleiding bij glaskunstenaar Johan Thorn Prikker. Hij bekwaamde zich in veel kunsttechnieken: schilderen, grafische techniek, mozaïekkunst en glas-in-loodkunst.
Zijn uitgangspunt was dat monumentale kunst dienend moest zijn aan de architectuur. Campendonk had grote invloed op een generatie kunstenaars die in de wederopbouwperiode de gebouwde omgeving voorzagen van wandkunst en glas-in-loodramen. Hij was onder andere leermeester van Jan Dijker die het wandreliëf in Bergen op Zoom vervaardigde. Campendonks werk is geciteerd door zijn leerling Lex Horn die voor station in Eindhoven eveneens drie ronde glas-in-loodramen met vogels maakte. Horns kleurgebruik en techniek (applicatie) wijken wel af van Campendonks werk.

Bron

A. den Boer en J. Klink, Glaskunst in Nederlandse stations, Spoorbeeld, 2014, pp. 15, 19, 40-41.
W. van Leeuwen en H. Romers, Een spoor van verbeelding. 150 jaar monumentale kunst en decoratie aan Nederlandse stationsgebouwen, 1988, pp. 59-60, 90.
SteenhuisMeurs, Cultuurhistorische waardestelling station Amsterdam Muiderpoort,  2016.

Even geduld aub, u wordt doorgestuurd naar de beeldenbank