Overslaan en naar de inhoud gaan
Kunstwerk

Mythische figuren: Phoenix

Bijzonderheden

Thema Herdenken Kunstenaar
Jo Uiterwaal
Onderwerp
Zittende figuur met vogel
Kunstvorm
Beeldhouwkunst
Materiaal/techniek
Reliëf in zandsteen
Locatie Afmetingen in cm
50 x 90
Jaartal
Locatie gebied
Stationsomgeving

In 1952 kreeg ’s-Hertogenbosch een nieuw station. Het verving het oude 19e-eeuwse stationsgebouw van Eduard Cuypers dat in 1944 grotendeels werd verwoest door bombardementen. Architect Sybold van Ravesteyn nam in de voorgevel van ‘zijn’ nieuwe station twee kleine zandstenen reliëfs op, beide vervaardigd door Jo Uiterwaal. In 1998 kregen ze een nieuwe plek binnen het huidige, door Rob Steenhuis ontworpen stationscomplex.

Aan de zijde van de Stationstunnel staat een reliëf van een zittende mansfiguur. Hij zit op een struik. Links van hem, op ooghoogte, houdt hij een vogel vast die opvliegt. De Phoenix herrijst na een verzengend vuur uit zijn eigen as. De mythische vogel is het symbool van de wederopbouw en het herstel van de oorlogsschade. Ook elders treffen we deze symboliek aan. Zo maakte Willem Reijers een beeld voor het eveneens door oorlogsgeweld getroffen station in Arnhem. Ook het beeld van Kees Timmer voor het stationspostkantoor van Rotterdam stelt een Phoenix voor. 

Jo Uiterwaal maakte de beelden in 's-Hertogenbosch op aanwijzingen van Van Ravesteyn. Uiterwaal maakte voor het naoorlogse station ook een zandstenen beeld van Mercurius met Pegasus en een personificatie van Carnaval. Eerstgenoemde staat tegenwoordig op de binnenplaats van Koning Willem I college aan de Vlijmense weg. Carnaval staat momenteel op de Stationsweg. Voor veel andere stations van Van Ravesteyn maakte Uiterwaal de beelden van chamotteklei: een goedkoper alternatief voor stenen beelden. Op de gevel van ’s station ’s Hertogenbosch is een kleiner, bronzen beeld van Prins Amadeiro XVI te vinden.

Johannes Wilhelmus (Jo) Uiterwaal (1897-1972) was de zoon van een houtsnijder. Hij kwam in de leer bij de Utrechtse beeldhouwer A.J. Dresmé die op zijn beurt leerling was van Joseph Mendes da Costa. Uiterwaal voerde ook werk uit van Mendes da Costa in het atelier van Dresmé. Samen met zijn broer Steph ging Jo naar de avondopleiding aan de Kunstnijverheidsschool in Utrecht. Zijn leraar daar was Willem van Leusden. Hij maakte in die periode kubistisch beeldhouwwerk en ontwierp met Gerrit Rietveld enkele meubels. In de crisisjaren verliet hij deze moderne stijl en stapte over naar een traditioneler figuratief werk. In 1933 ontmoette hij Van Ravesteyn. Sindsdien werkten ze veel samen. In de samenwerking vervolgde Van Ravesteyn de hoofdrol: hij bepaalde waar welk beeld moest komen. Rond 1928-29 maakte Uiterwaal een serie beelden getiteld ‘Dansfiguren’. Het Centraal Museum in Utrecht heeft ze aangekocht. Het zijn sterk gestileerde, bijna abstracte figuren van hout, metaal en glas, elk ongeveer 40 centimeter hoogte. Niets in dit werk doet denken aan de beelden die hij maakte voor de Nederlandse stations. Het werk dat hij in opdracht maakte, was veel figuratiever en traditioneler dan zijn vrije werk. Ander werk van Uiterwaal is het Drama van Benschop: een oorlogsmonument uit 1945.

Bron

www.bossche-encyclopedie.nl, op 10 april 2018.

Even geduld aub, u wordt doorgestuurd naar de beeldenbank