In 2016 kwam in Zwolle de kunstroute Portal gereed. De route bestaat uit een video-installatie in de reizigerstunnel van station Zwolle, vier beelden in de stad en een bronzen blauwe lijn in het trottoir die alles met elkaar verbindt. Het werk is het resultaat van een prijsvraag die was ingesteld door de Commissie voor Beeldende Kunst in Zwolle. De prijsvraag werd gewonnen door Ram Katzir en het kunstenaarsduo Chaja Hertog en Nir Nadler. De kunstroute werd gefinancierd met bijdragen van de Europese Unie, de Provincie Overijssel, het Mondriaan Fonds, de gemeente Zwolle en ProRail. In 2020 zal de route uitgebreid worden met werk van dezelfde groep kunstenaars.
Swol en Blauwe lijn
Een blauwe lijn van 300 meter lengte slingert vanaf het station naar de binnenstad. De bronzen lijn is verwerkt in het trottoir. Hij voert de reizigers langs drie kunstwerken richting het centrum, waaronder Swol: een klein heuveltje dat uit het trottoir steekt. Het tegelpatroon loopt naadloos over in de heuvel. Het geheel is voorzien van een klein venster. Het biedt een blik op de ondergrondse ‘wereld’ inclusief een onderaards stationnetje. Het doet zich voor als een archeologische vondst die voor het publiek zichtbaar wordt gemaakt. Een “swol” is een oude benaming voor een heuvel. De naam van de stad Zwolle is hiervan afgeleid. Er zijn legendes dat de stad in het verleden over ondergrondse tunnels beschikte.
De blauwe lijn wordt onderbroken door twaalf bronzen mangaten (diameter 25 cm), met een reliëf. De route voert langs een bronzen Stadszegel Een groot bronzen reliëf dat oude, hedendaagse en toekomstige kaarten van Zwolle weergegeeft, met de inscriptie "De toekomst heeft een lange verleden" in het Nederlands, Frans, Duits en Spaans. Verder maken twee audio-installaties onderdeel uit van De blauwe lijn. Deze audioscopen hebben de vorm van koperkleurige toeters die uit de grond steken. De geluidsfragmenten die hier te horen zijn, refereren eveneens aan verleden, heden en toekomst van de stad.
Ram Katzir
Ram Katzir (1969) werd geboren in Israël. Hij studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam en Cooper Union in New York. Zijn werk kenmerkt zich door een grote sociaal-maatschappelijke betrokkenheid. Voor zijn werk in de openbare ruimte zoekt hij graag de samenwerking op met architecten en landschapsarchitecten. Katzir werd landelijk bekend met Your coloring book: een kleurboek voor volwassenen met tekeningen die bij nadere bestudering te herleiden zijn aan nazi-Duitsland. Het kleurboek werd op plekken gelegd die te maken hadden met de Tweede Wereldoorlog. Katzir wilde duidelijk maken hoe propaganda op ogenschijnlijk onschuldige wijze de maatschappij kan doordringen. Katzir won de Prins Bernhard Cultuurprijs. Bekende werken in de openbare ruimte van zijn hand zijn Eden (een groot bronzen sculptuur van een zittende hond en zijn baas in Zeist, 2018). Katzir maakte ook Amnestree bij het station van Maarssen.
Tijdtunnel
Het videokunstwerk in de reizigerstunnel, Tijdtunnel getiteld, betreft een videowand van twee bij vijf meter waarop doorlopend een film wordt getoond. De film is opgenomen met een vaste camera. Voortdurend zijn de reizigerstunnel en de (rol-)trappen naar de perrons te zien. Vijfhonderd figuranten in kledij van alle tijden werkten mee aan de video. Een bonte stoet van mensen passeerden de stilstaande camera. De acteurs lopen levensgroot door het beeld en vermengen zich met de werkelijke passagiers.
De geprojecteerde taferelen verbeelden het heden, verleden en de toekomst van Zwolle. We zien Romeinen de roltrap afmarcheren. Een herder en zijn hond wandelen met een enorme kudde geiten door de passage. Napoleontische zeeofficieren komen een eigentijdse schoonmaker tegen die een veiligheidshesje draagt waarop Portal is vermeld. Een monnik duwt een handkar met lichamen voort. Daarvoor loopt een dokter met een kruidenmasker op. Robotachtige drones vliegen door de lucht terwijl middeleeuwse ridders ogenschijnlijk normale forensen begroeten. En in een flits loopt de uit Zwolle afkomstige zanger en schilder Herman Brood met een schilderij onder zijn arm door het beeld. De film is ook voorzien van gericht geluid: de schapen, herauten en renaissancemusici zijn te zien en te horen. De totale film duurt ruim vier uur.
Op de website van het kunstwerk zijn onder de film nog fictieve dienstmededelingen van NS te horen: “Wegens een seinstoring kan de trein naar de Tachtigjarige Oorlog en de Republiek nog niet vertrekken, een ogenblik geduld alstublieft”. Omdat dergelijke berichten reizigers in verwarring zouden kunnen brengen, zijn deze mededelingen niet te horen in de reizigerspassage.
