In opdracht van NS Stations maakte Arjan van Helmond ter gelegenheid van de recente verbouwing van de zijhal van station Leeuwarden een wanden vullend tegeltableau, met daarop een zeegezicht afgebeeld met telkens andere accenten. We zien de zee in volle glorie, haast onzichtbaar overgaand in de lucht, met schuimig witte golven die het strand overspoelen.
Dagelijks meren op station Leeuwarden duizenden reizigers uit alle windstreken af en aan, op weg naar Groningen, Harlingen of het zuiden. Dit komen en gaan was één van de inspiratiebronnen voor Arjan van Helmond. Het kunstwerk is een vervolg op een serie schilderijen onder de titel Neutral Zone die de kunstenaar maakte tijdens zijn gastverblijf in het Lucebert huis in Bergen in 2017. Eén van de werken uit die serie, vormde het vertrekpunt voor Golfbrekers in Leeuwarden: een surreële voorstelling waarbij de golven van een woelige zee zich storten op de bloemen van een tapijt. De intimiteit van het tapijt verwijst naar een gevoel van thuiskomen, terwijl de zee het onvoorspelbare, de reis en het avontuur verbeeldt.
In het portaal aan weerszijden van de doorgang loop je langs het panorama met twee verdwijnpunten. In de zijhal nodigt de abstracte uitsnede van het vergezicht, met de horizon hoog op de wand, uit om stil te staan; frontaal te verdwijnen in de golven. Pal tegenover de wand staat een bank die uitkomst biedt.
Het grid van de voegen en het wit van de tegels vormen een rustgevend tegenwicht aan de woelige chaos van de voorstelling. De schildering is aangebracht met een lichte toets, met veel ruimte er tussen. Het palet aan kleuren varieert van verschillende tinten groen, blauw en geel voor de lucht en de zee tot roze, beige en oker voor het strand en de bloemen. Het contrast van het glimmende glazuur op de doffe tegel heeft in het voorbijgaan het effect van de glinstering van het zonlicht op de zee.
Station Leeuwarden (1863) is één van de weinige voorbeelden in Nederland van een neoclassicistisch getransformeerd standaard station. De vele verbouwingen waren aanleiding om nieuwe kunst te realiseren of bestaande kunstwerken aan te passen, zoals het tegeltableau van Groenewoud en Buij in de centrale hal; dat een imaginaire nachtelijke stedelijke omgeving verbeeldt. Arjan van Helmond stemde het kleurgebruik en de afwisseling van glazuur en tegel af op dit kunstwerk en op de decoratieve tegels met plantaardige motieven uit 1904. Hiermee vormt het nu een samenspel dat verschillende tijden en plekken op het station met elkaar verbindt.
In de combinatie van keuze voor dagelijkse onderwerpen en ruimtelijkheid sluit het werk van Van Helmond thematisch aan bij de context van kunst bij het spoor. Hetzelfde geldt voor de gebruikte techniek van geglazuurde keramische wandpanorama’s. Golfbrekers staat hiermee in een lange traditie van kunstwerken die de thematiek van het reizen (komen en gaan, ver weg en dichtbij, thuiskomen en wegdromen) verbeelden.
Arjan van Helmond
Arjan van Helmond (1971) woont en werkt in Amsterdam. Hij volgde zijn opleiding aan de Gerrit Rietveld Academie, de Jan van Eyck Academie en de Rijksacademie. Zijn schilderijen zijn vertegenwoordigd in nationale en internationale kunstcollecties (New York, Los Angeles, London, Sydney, Shanghai) en in 2017 ontving hij de Jeanne Oosting Prijs voor schilderkunst. In zijn werk laat hij zich inspireren door de dagelijkse omgeving om hem heen. Deze degelijkheid combineert hij met een fascinatie voor ruimtelijkheid. Wat roept een ruimte op, hoe zijn plekken verbonden met ervaringen en herinneringen en hoe maak je dat weer voelbaar of zichtbaar in een werk, door het schilderen. Het kunstwerk dat hij maakte voor Leeuwarden is zijn eerste werk in de openbare ruimte.
Golfbrekers werd mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van het Mondriaanfonds.
