Definitie en opgave station

Duurzaam station

Een

In ruime zin: rekening houdend met het feit dat energiebronnen, voedsel, grondstoffen e.d. niet oneindig voorhanden zijn

station is een station dat

De circulaire economie draait om het slim gebruiken van grondstoffen, producten en goederen, zodat deze oneindig hergebruikt kunnen worden: een gesloten kringloop. Voor gebouwen betekent ‘circulair’ bijvoorbeeld dat materialen hergebruikt worden, maar ook dat het gebouw flexibel ingezet kan worden.

en energieneutraal is ontworpen. Ook is het toekomstbestendig. Bij ontwerp, uitvoering en beheer wordt veel aandacht besteed aan het hergebruik van producten en materialen. Een minimaal gebruik van (primaire) grondstoffen staat voorop. In de toekomst dienen nieuwe stationsgebouwen eenvoudig te demonteren zijn ten behoeve van andere toepassingen. Ook kunnen ze hierdoor elders, al dan niet gedeeltelijk, hergebruikt worden. Het Spoorbeeld juicht (her-)gebruik en herbestemming van bestaande gebouwen toe.
Twee hulpmiddelen kunnen helpen bij het ontwerpen van duurzame stations:

• Stationsscan Duurzaamheid
  Vanuit de duurzaamheidsambities van het spoor zijn vijf thema’s benoemd: energie, milieu, gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde. Deze thema’s zijn terug te vinden in de Stationsscan Duurzaamheid. Dit instrument is op initiatief van ProRail en NS Stations ontwikkeld om stations te beoordelen op het aspect duurzaamheid. De Stationsscan is een meetinstrument voor bestaande stations en dient als hulpmiddel bij

  In ruime zin: rekening houdend met het feit dat energiebronnen, voedsel, grondstoffen e.d. niet oneindig voorhanden zijn

  ontwerpen.
• Aandachtspuntenlijst Duurzame Stations
  Een ander instrument dat kan worden ingezet bij het

  In ruime zin: rekening houdend met het feit dat energiebronnen, voedsel, grondstoffen e.d. niet oneindig voorhanden zijn

  ontwerpen van stations is de Aandachtspuntenlijst Duurzame Stations. Deze is door ProRail, NS en Bureau Spoor­bouwmeester samengesteld als checklist bij de formulering van een ontwerpopgave of de aanbesteding van werken.

Schakels in de omgeving

Stations kennen een grote diversiteit in verschijningsvorm. Deze diversiteit draagt bij aan de identiteit van het spoor. Gecombineerd met een heldere ordening en herkenbare inrichtingselementen zorgt dit voor vertrouwen bij de reiziger. Samen met hun omgeving zijn stations ook de schakels die de stad, het dorp, de wijk of de regio met het reisnetwerk verbinden. Ze organiseren op een logische en samenhangende wijze de overgang tussen herkomst, bestemming en de reis: functioneel, ruimtelijk en met oog voor de beleving van de reizigers. Stations en de stationsomgeving zijn vaak meer dan alleen de plek waar de reiziger aankomt of vertrekt. De concentratie en aard van voorzieningen in en om het station maakt dat stations soms ook een bestemming op zichzelf zijn. Bovendien is het station in stad of dorp vaak een corridor om van de ene naar de andere kant van het spoor te komen.

Diversiteit en herkenbaarheid

Stations zijn er in alle soorten en maten. Per station verschilt het gebruik, de architectuur, de inrichting, de omvang en de relatie tussen station en omgeving. Deze verscheidenheid is een belangrijke kwaliteit. Het draagt bij aan de identiteit van het spoor en helpt de reiziger bij zijn oriëntatie. Daarom vormen de architectuur, de historische waarde van stationsgebouw en omgeving en de ruimtelijke context een belangrijk vertrekpunt voor de ontwerpopgaven in en rond het station. Kunst, maatwerk voor interieur en meubilair kunnen de verscheidenheid versterken. Naast de verscheidenheid bevat ieder station ook

Onder generiek vallen die objecten en elementen die mensen nodig hebben om per trein te kunnen reizen: van bewegwijzering tot een heldere indeling van stations. De gewenste ervaring wordt bereikt door het toepassen van generieke principes en richtlijnen voor ordening en vormgeving. De spoorbeeldkernwaarden en het perspectief van de reiziger vormen altijd het vertrekpunt. De begrippen generiek en specifiek zorgen voor een goede verhouding tussen eenheid en verscheidenheid. Daardoor blijft het spoor herkenbaar voor iedereen.

onderdelen. Zo zorgt een combinatie van heldere ordening in

De stationsdomeinen ordenen functies en voorzieningen naar de behoefte van de gebruikers op hun route naar en door het station. Elk domein heeft een eigen rol in het bereiken van de gewenste ervaring. Idealiter kent elk station vier stationsdomeinen: een omgevingsdomein, een ontvangstdomein, een reisdomein en een verblijfdomein. De domeinen worden met elkaar verbonden door de loopverbindingszone. Deze zone is overal duidelijk herkenbaar en vindbaar en voorziet in een snelle, veilige transfer.

en velden met herkenbare, consistent en consequent toegepaste inrichtingselementen voor vertrouwen bij alle reizigers.

Toekomstvisie

Om de eigenheid en verscheidenheid te behouden en optimaal ruimte te geven aan de ontwikkelingen van en rond het station, dient aan ieder stationsproject een integrale, toekomstgerichte visie ten grondslag te liggen. De gewenste ervaring van de reiziger en de omgeving staan daarbij centraal.

Reizigersperspectief

Stations zijn

Een van de vier kernwaarden van het Spoorbeeld. Andere kernwaarden zijn menselijk, vertrouwd en karakteristiek.

, overzichtelijk en laagdrempelig. De reiziger kan zich zelfstandig en gemakkelijk door het station bewegen. Hij ervaart het station als plek met een eigen identiteit: een plek die je verder brengt en waar je thuis kunt komen. Reizigers worden in het station geïnspireerd door de verschillende mogelijkheden die het station biedt. Het station nodigt uit om mensen te ontmoeten en nieuwe dingen te ontdekken (bijvoorbeeld sport, kunst, cultuur, literatuur). Het stimuleert de voorpret naar de reis; naar vertrouwde en nieuwe bestemmingen. Ook nodigt het uit om te ontdekken wat de lokale omgeving en gemeenschap te bieden heeft. Horeca, cultuur en bijzondere winkels leveren daar een belangrijke bijdrage aan. Lokaal gebonden winkels en voorzieningen versterken bovendien de ‘couleur locale’ van het station.

Omgevingsperspectief

In de omgeving is het station duidelijk herkenbaar. De architectuur geeft het station een eigen karakter en voegt tevens waarde toe aan de stationsomgeving. Hetzelfde geldt voor de voorzieningen in het publiek toegankelijke

In het ontvangstdomein worden de reizigers in het station ontvangen en verwelkomd. Vertrekkende treinreizigers bereiden zich hier voor op de reis. In het ontvangstdomein treffen zij op vanzelfsprekende wijze alle noodzakelijke informatie voor hun reis. Ook kopen zij hier hun vervoerbewijs. Reizigers ervaren het ontvangstdomein als opgeruimd, helder en overzichtelijk. Dit borgt een soepele overgang naar de reis. Het ontvangstdomein is de plek om af te spreken met reisgenoten en afscheid te nemen.

en verblijfdomein. Samen zorgen station en stationsomgeving voor een goede bereikbaarheid en ontsluiting van wijk, dorp, stad of regio. Daarbij vormt het station soms ook een belangrijke verbinding tussen twee stads- wijk of dorpshelften.

Toegankelijk

Het station is een publieke voorziening. Daarom is het uitnodigend en laagdrempelig van aard. Om de reis zo goed mogelijk te laten verlopen, is het gehele station overzichtelijk en makkelijk te begrijpen, inclusief alle middelen en voorzieningen om te kunnen reizen. Dit zorgt voor optimaal gebruiksgemak bij de reizigers.

Menselijk

Het station is er voor iedereen. Reizigers kunnen zich makkelijk en zelfstandig bewegen. Een menselijke maat zorgt voor een prettig en veilig gevoel. Ook het gebruik van middelen en voorzieningen is eenvoudig. Het station anticipeert op de wensen en behoeften van de verschillende typen reizigers. Hierdoor voelt iedere reiziger zich thuis en welkom.

Vertrouwd

Het station geeft reizigers vertrouwen, ook in een voor hun (nog) vreemde omgeving. Het biedt herkenning en alles wat mensen nodig hebben om per trein te kunnen reizen.

Een van de vier kernwaarden van het Spoorbeeld. De andere kernwaarden zijn toegankelijk, menselijk en karakteristiek. 

zijn de indeling in domeinen, de

De loopverbindingszone zorgt voor een snelle navigatie en doorstroming tussen stationsentree en treinperrons. Het is, duidelijk herkenbaar, de snelste route van en naar de trein. De zone maakt deel uit van alle domeinen, maar heeft daarbinnen een bijzondere eigen status.

, de velden, de

De vaste identiteitsdragers behoren tot de station outillage: de generieke inrichtingselementen van het station zoals banken , reclamedragers, paviljoens. Ze vormen de basis van een veld en bepalen op het station in hoge mate de herkenbaarheid van dat veld.

en de route en informatiedragers van het spoor.

Een van de vier kernwaarden van het Spoorbeeld. De andere kernwaarden zijn toegankelijk, menselijk en karakteristiek. 

zijn: de ordening van alle voorzieningen en de vormgeving van de reisgerelateerde voorzieningen, de ordening van alle informatie en de vormgeving van de reisgerelateerde informatie.

Karakteristiek

Het station geeft ruimte aan eigenheid en verrassing en laat zich inspireren door de plek.

Een van de kernwaarden van het Spoorbeeld. De andere kernwaarden zijn toegankelijk, menselijk en vertrouwd.

zijn de omgeving (architectuur, stedelijk interieur, stad en landschap) en de elementen daarbinnen die de plek een herkenbare, eigen identiteit geven. De bestaande stationsarchitectuur, de ruimtelijke context en de cultuurhistorische waarde vormen het vertrekpunt voor de ontwerpopgaven van en binnen stationsgebouwen.

Een van de kernwaarden van het Spoorbeeld. De andere kernwaarden zijn toegankelijk, menselijk en vertrouwd.

zijn ook de maatwerkopgaven voor interieurdelen, meubilair en de toepassing van kunst. Het lokale karakter van stations keert ook terug in de branchering, de organisatie van evenementen en decoratie.

Een van de kernwaarden van het Spoorbeeld. De andere kernwaarden zijn toegankelijk, menselijk en vertrouwd.

zijn: de stationsarchitectuur, de historische context, de relatie tussen station en omliggende bebouwing en structuren,

Specifiek zijn die elementen in de spooromgeving die de plek en/of de route een eigen karakter geven. Dan gaat het bijvoorbeeld om de wijze waarop het spoor het landschap doorsnijdt, de stedenbouwkundige inpassing van spoor en station in stad, dorp of wijk, het stedelijk interieur rond stations en de stationsarchitectuur maar ook om de bruggen, tunnels, geluidsschermen en viaducten op de route. De gewenste ervaring wordt bereikt door maatwerk te leveren en in te spelen op de specifieke kenmerken van de omgeving. De begrippen generiek ven specifiek zorgen voor een goede verhouding tussen eenheid en verscheidenheid. Daardoor blijft het spoor herkenbaar voor iedereen.

interieurs en meubilair, kunst, (lokale) ondernemers en maatwerk in de branchering, uitzicht, het lokale karakter, branchering, evenementen, decoratie.