Het neoclassicistisch station van Leeuwarden uit 1864 werd tweemaal ingrijpend verbouwd. Bij de eerste verbouwing in 1904 werd het middenrisaliet met de hal vervangen door een nieuw gebouw met een groot zesdelig halfrond venster boven toegangsdeuren. De hal werd gedecoreerd met tegeltableaus, keramische tegels met wapenschilden en stuukwerk in de vorm van locomotieven.
Net als de opzet van het stationsgebouw is de decoratie streng symmetrisch aangebracht op de wanden van de stationshal. Het thema ‘dag en nacht’ speelt een centrale rol binnen de decoratie. Het thema keert terug in de uit 1904 stammende tegeltableaus en in het mozaïek dat in 2000 aan de hal werd toegevoegd. Eenheid in vorm en betekenis ten opzichte van de bestaande decoratie was één van de uitgangspunten bij deze toevoeging.
Urban constellation
Als onderdeel van een verbouwing is in 2000 een modern tegelmozaïek aan de stationshal toegevoegd, ontworpen door Groenewoud/Buij. Het mozaïek, Urban constellation getiteld, bouwt voort op het thema ‘dag en nacht’ van de oorspronkelijke decoraties in de hal. Het bevindt zich onder de bestaande decoraties op de muren die voorgeen wit gestuukt waren. Op het eerste gezicht oogt Urban constellation abstract. De basis wordt evenwel gevormd door een panoramische foto van een stad onder een sterrennacht. Deze foto is grofkorrelig uitvergroot. De titel verwijst naar de lichtjes van een stad bij nacht welke een vergelijkbare uitwerking hebben op het oog als een sterrennacht.
Het mozaïek heeft een oppervlakte van 140 vierkante meter en bestaat uit 15.000 wandtegels die in Engeland zijn vervaardigd. De tegels zijn 10 bij 10 centimeter en zijn elk egaal gekleurd in vele kleurnuances. Aan de bovenzijde wordt de voorstelling steeds onderbroken door pilasters om vervolgens weer door te lopen. Aan de onderzijde wordt het werk onderbroken door tal van bovenlichten, ramen en deuren. Het kunstwerk is diverse malen aangepast: nieuwe wanddelen werden betegeld, nieuwe doorgangen gecreëerd. Steeds was de foto van de stad de basis voor de veranderingen welke in alle gevallen werden uitgevoerd met de originele tegels.
De uitwerking van het kunstwerk binnen een bestaande context, doet denken aan de tegeltableaus van Josephine Sloet in de hal van station Den Haag HS. Ook daar vult het ‘nieuwe werk’ delen van de wand tussen de historische bouwdelen in. Ook is de vorm van het werk hier aangepast op de bestaande architectuur.
Urban Constellation werd in opdracht van NS gemaakt, als onderdeel van de verbouwing van de stationshal.
Groenewoud / Buij
Tilly A. Buij (1957) volgde de lerarenopleiding Ubbo Emmius in Leeuwarden en de Academie voor Beeldende Vormgeving in Amersfoort. Zij legde zich toe op beeldhouwkunst. Sinds 1988 werkt ze samen met Gerard Groenewoud onder de naam Groenewoud/Buij. Gerard A. (Gerrit) Groenewoud (1958) volgde eveneens de lerarenopleiding Ubbo Emmius in Leeuwarden. Bekend werk van het duo is de immense opblaasbare rode pop Beu die op diverse plekken tijdelijk wordt opgesteld. Opmerkelijk zijn ook hun sculpturen die zij maakten voor vijvers. De beelden hebben de vorm van opspattend water. Rond 1990 werkten Buij en Groenewoud samen met Rins Boschma (1962) en Gertjan Slagter (1961) onder de naam ‘De vier evangelisten’.
