Overslaan en naar de inhoud gaan
Kunstwerk

Tegeltableau oude en nieuwe tijd

Bijzonderheden

Thema Spoorambacht Onderwerp
Zeilschip, postkoets, zwaluwen en zon
Kunstvorm
Tegelkunst
Materiaal/techniek
Tegeltableau
Locatie Afmetingen in cm
135 x 215
Jaartal
Uitvoering
Platteelbakkerij Rozenburg, Den Haag

Een aantal belangrijke voorzieningen zijn in station Haarlem op het grote eilandperron geplaatst. Zo zijn onder de grote overkapping de wachtkamers, de restauratie en een houten seinhuis gelegen. Op de gevels van de perrongebouwen zijn verschillende tegeltableaus aangebracht. Ze hebben alle hetzelfde kleurpallet. De voorstellingen en afmetingen verschillen. Sommigen duiden de functie van de gebouwen, andere representeren de spoorwegen en de vooruitgang die zij hebben gebracht. Wie de tableaus ontworpen heeft, is onbekend. Ze zijn vervaardigd door Plateelbakkerij Rozenburg in Den Haag.

Dienstgebouw

Perrongebouw F bevatte voorheen ruimtes voor personeel, de treinsmidse, lampisterie en het magazijn, alsmede een wachtkamer voor psychiatrische patiënten. Het tegeltableau dat op de gevel is aangebracht bestaat uit drie delen. Samen vormen ze één geheel.

Linksboven zien we een dwars getuigd houten schip, varend met volle zeilen onder Nederlandse vlag. De zee is woelig. De driemaster heeft een brede buik, een smal dak en een ronde achtersteven. Het is een fantasieafbeelding. De wijze waarop het schip is afgebeeld refereert aan Middeleeuwse prenten en schilderijen. Het model is waarschijnlijk gebaseerd op een fluit: een schip dat veel in de zeventiende en achttiende-eeuw werd gebruikt. Fluiten werden vooral ingezet op de vaart naar de Sont. De gestileerde vormen van de golven vertonen kenmerken van de art nouveau. 
Rechtsboven zien we een diligence die getrokken wordt door twee dravende paarden. De vorm van de zweep die de koetsier vasthoudt is kenmerkend voor de art nouveau. Zo wordt een bekend motief uit de art nouveau ook wel zweepslag genoemd naar de zwierige golvende lijn die een zweep maakt.
Het derde deel van het tegeltableau bevindt zich deels tussen en deels onder de twee andere taferelen. In het midden vliegen drie gierzwaluwen. Ze zijn herkenbaar aan hun sikkelvormige vleugels en gevorkte staarten. De vogel is bekend om zijn snelle vlucht. Eronder is een rijzende zon te zien met aan weerszijden twee trekvogels. De flarden ochtendmist die voor de zon schuiven, hebben art nouveau-kenmerken.

Het schip en de diligence representeren de vervoersmiddelen van de oude tijd. De wind- en paardenkracht maakten plaats voor de stoomtrein. De zwaluwen symboliseren de snelheid van de trein. De twee trekvogels staan voor de reislust en de afstanden die dankzij de trein afgelegd konden worden. De opkomende zon symboliseert het aanbreken van het nieuwe, industriële tijdperk.  

Meer tegeltableaus

Station Haarlem is rijk gedecoreerd met tegeltableaus. Ter gelegenheid van het 100 jarig jubileum van de spoorwegen schonken zowel  de bond van gepensioneerden bij de Nederlandsche Spoor- en Tramwegen als de stationskruiers een tegeltableau. Deze werken van Jaap Gidding en Adrianus Stolk zijn eveneens op de perrongebouwen aangebracht. In de stationshal zijn twee tegeltableaus opgenomen: Landbouw en Industrie. Zij verbeelden eveneens de oude tijd.

 

Bron

W. van Leeuwen en H. Romers, Een spoor van verbeelding. 150 jaar monumentale kunst en decoratie aan Nederlandse stationsgebouwen, 1988, pp. 40-45, 110-113.
H. Romers, De spoorwegarchitectuur in Nederland 1841-1938, 1981.
Crimson, Cultuurhistorische waardestelling station Haarlem, 2012

Even geduld aub, u wordt doorgestuurd naar de beeldenbank