Het station van Zwolle is een neoclassicistisch gebouw uit 1866. Deze bouwstijl werd vooral in de beginjaren van de spoorwegen veel toegepast. Een langgerekt witgepleisterd hoofdgebouw bepaalt het beeld. Aan de voorzijde heeft het verhoogde middenrisaliet een timpaan en pilasters die worden bekroond met kapitelen. De gevels bevatten aan beide zijden rondbogige vensters en portalen. Zwolle werd gebouwd als een eerste klasse. Deze stations zijn nauwelijks gedecoreerd, zeker vergeleken met de stations die in het laatste kwart van de 19de-eeuw tot stand kwamen. In het kader van het project Kunstlijn zijn in de jaren negentig verschillende kunstwerken aangebracht die een relatie aangaan met de architectuur van het station.
Energiesculptuur
Prominent in het timpaan aan de voorzijde van station Zwolle is een lichtkunstwerk van Jan van Münster aangebracht. Aan weerszijden van de stationsklok zien we een plus- en een minteken uitgevoerd in blauw neon. Het zijn de internationale symbolen voor de elektrische plus- en minpolen. Van Munster grijpt met dit werk terug op het symbool van het gevleugelde wiel dat de kracht en de snelheid waarmee de (stoom-)trein zich voortbeweegt symboliseert. Het bekendste gevleugelde wiel van Nederland bevindt zich waarschijnlijk op de stationsoverkapping van Amsterdam Centraal. Ook in de stations van Leeuwarden, Groningen en Roosendaal keert het symbool terug.
Het blauw van de neonverlichting is het zogenoemde ‘Zwolse blauw’. Deze blauwtint keert ook terug in het stadswapen en is de reden waarom inwoners van Zwolle ook wel Blauwvingers genoemd worden. Aantrekking en afstoting, van in dit geval, de plus- en minpool, is een thema dat vaker in het werk van Van Munster terugkeert. Hetzelfde geldt voor de antoniemen op- en neerwaarts en licht en donker.
Jan van Munster (1939) studeerde aan de Academie van Beeldende Kunsten in Rotterdam en vervolgens aan het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs in Amsterdam. Hij werkte van 1970 tot 1988 als docent bij Ateliers ’63 in Haarlem, de Academie van Beeldende Kunsten in Rotterdam en aan de Academie voor Kunst en Vormgeving in ’s-Hertogenbosch. Van Munster werkt veel met neonlicht en graniet. Energie is een leidend thema. Zo maakte hij in 2002 voor het Provinciehuis in Arnhem een Energiering, in 2009 in Mechelen een Energiecirkel en in 2012 een Energiekreis voor een museum in het Duitse Bitburg. Een ander thema in zijn werk is ‘het ik’. Een granieten beeld in Rotterdam uit 1995 en een neonlicht in Middelburg uit 1999 vormen beide de letters IK. Ook is het woord als lichtkunstwerk terug te vinden op een kantoorgebouw van de Belastingdienst in het centrum van Utrecht, zichtbaar vanaf het spoor.
Kunstlijn, kunstwegen
In 1989 startte NS, die dat jaar het 150-jarig bestaan van het Nederlandse spoor vierde, een samenwerkingsverband met de Stichting Beeldenroute Overijssel en de Tentoonstellingsdienst Overijssel. Er werd een kunstroute ingericht met kunstwerken op en rond stations langs de spoorlijn Zwolle-Emmen. Aanvankelijk kreeg het initiatief de naam Kunstlijn. Het project werd aangekondigd als ‘het meest langgerekte openlucht-kunstmuseum’. De kunst die in en rond de elf stations tussen Zwolle en Emmen werd gerealiseerd diende onder meer het kunsttoerisme per trein te bevorderen.
Op de perrongevel van station Zwolle is De onzichtbare vorm van David Kessler gerealiseerd. Rondom de stations Dalfsen, Ommen, Mariënberg, Hardenberg en Gramsbergen zijn kunstwerken te vinden van Bas Maters, Gerard Merz, Alwie Oude Aarninkhof, Joseph Kosuth, Rien Monshouwer, Lawrence Weiner, Nan Hoover, Tine van de Weyer en Braco Dimitrijević.
In 2000 werd Kunstlijn voortgezet in het project Kunstwegen. Kunstwegen strekt zich uit van Zwolle tot Nordhorn, Duitsland. Stichting Kunstwegen sloot een Europees samenwerkingsverband met Duitse overheden en culturele instellingen. Inmiddels maken aan Nederlandse zijde ruim 75 kunstwerken onderdeel uit van de 132 kilometer lange route. Nog altijd wordt de route uitgebreid met nieuwe aanwinsten en initiatieven. In Gramsbergen is een informatiecentrum gevestigd.
