Overslaan en naar de inhoud gaan
Kunstwerk

100 Jaar Nederlandsche Spoorwegen

Maastricht Bellefroid

Bijzonderheden

Thema Spoorambacht Kunstenaar
Edmond Bellefroid
Onderwerp
Vrouw met gevleugeld wiel, spoormaterieel en mensfiguren
Kunstvorm
Tegelkunst
Materiaal/techniek
Tegeltableau
Locatie Afmetingen in cm
ca 140 x 180
Jaartal
Uitvoering
Glas- en aardewerkfabriek De Sphinx, Maastricht
Locatie gebied
Stationshal

In de stationshal van Maastricht hangt een monochroom, waaiervormig tegeltableau, gemaakt ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de spoorwegen in Nederland. Het werd aangeboden door Adolphe Regout, directeur van de Maastrichtse tegelfabriek Sphinx. De fabriek had zijn grote bloei mede te danken aan de aansluiting van Maastricht op het landelijke spoorwegnet.

De voorstelling is geschilderd in antraciettinten op crèmekleurige tegels. Centraal staat een vrouwfiguur in een klassiek gewaad. In haar rechterhand houdt zij een cornucopia (een hoorn des overvloeds) waaruit gewassen steken. In haar linkerhand heeft zij een grote schelp waaruit water stroomt op een gevleugeld wiel onder haar. Het water koelt het wiel en verandert in stoom.
Aan weerszijden van de vrouwfiguur zijn treinen en mensfiguren afgebeeld. Ze vertegenwoordigen de jaren 1839 en 1939. Een van de figuren draagt een lap textiel. Een ander heeft papier in handen en laat een voet rusten op een dik boek. Voor de industrialisatie was Maastricht een centrum van lakenproductie en sinds 1850 was er een grote papierfabriek gevestigd. Rechts is een klassieke tempel en een vroege stoomlocomotief afgebeeld. Links zien we een boogbrug en een stationsgebouw. Verder is een elektrisch treinstel afgebeeld en drie spoorwerkers die in de weer zijn met dwarsliggers. Een steekt een spade in de grond. Voor de arbeiders staat een kruik.
De afbeeldingen zijn voornamelijk gestapeld en bevatten beperkt perspectief. De achtergrond van het geheel is ingevuld met florale motieven. In drie linten aan de bovenzijde staat links het jaartal 1839. Het lint in het midden draagt de tekst “100 jaar Nederlandsche spoorwegen” met rechts het jaartal 1939. Onder het gevleugelde wiel staat het opschrift “Aangeboden door de N.V. Kristal, glas en aardewerkfabrieken De Sphinx-Maastricht”. In kleine letters eronder staat vermeld: “Gerestaureerd in 1988 in opdracht van de NV Koninklijke Sphinx.” Rechtsonder staat een ondertekening van Edmond Bellefroid: de ontwerper van het tableau.

Diverse tegels van het tegeltableau waren in de loop der jaren losgeraakt en kapot gevallen. Andere tegels waren in voorzorg verwijderd en opgeslagen in het stationsgebouw. Bij een verbouwing in de jaren tachtig, bleek dat de opgeslagen tegels verloren waren gegaan. Kort nadat het besluit viel het tableau geheel te verwijderen, dook ‘het karton’ op: het ontwerp aan de hand waarvan de tegels waren vervaardigd. Daan Wildschut (1913-1995) kreeg de opdracht het tableau te restaureren. Hij vulde de originele tegels aan met nieuwe tegels die hij beschilderde aan de hand van het karton. In 1988 werd het herstelde tegeltableau in de gerestaureerde stationshal aangebracht. 

Edmond Bellefroid

Guillaume Marie Edmond (Edmond) Bellefroid (1893-1971) was monumentaal kunstenaar. Hij schilderde, was keramist, grafisch ontwerper en batikkunstenaar. Hij woonde een groot deel van zijn leven in en nabij Maastricht. Hij kreeg zijn opleiding aan het Staatstekeninstituut in Maastricht en vervolgde zijn opleiding aan de École Saint Luc in Luik. Hij rondde deze opleiding niet af en keerde in 1912 om financiële redenen terug naar Maastricht om te gaan werken op een kantoor. Naast zijn werk bleef hij actief als kunstenaar. In 1929 kreeg hij een baan als ontwerper bij de Koninklijke Sphinx-Céramique in Maastricht. Hij ontwierp serviezen. Beroemd is het modernistische servies Model Thea uit 1934. In de oorlog weigerde hij zich aan te sluiten bij de Kulturkammer en stopte met zijn werk bij Sphinx. Hij legde zich in die periode toe op vrij werk en ontwikkelde een expressionistische stijl. Na 1946 werkte hij bij het Klei-Atelier der Staatsmijnen te Brunssum (Nikema) en vanaf 1950 bij  MOSA porselein- en tegelfabrieken. Daarnaast gaf hij les aan de Stadsacademie in Maastricht.

Daan Wildschut

Daan Wildschut (1913-1985) studeerde aan de Koninklijke Academie voor Kunst en Vormgeving in 's-Hertogenbosch en aan het Hoger Instituut voor Schone Kunsten van Antwerpen. Hij werkte als glazenier en deelde vele jaren een atelier met Charles Eyck: de kunstenaar die de glas-in-loodramen in de stationshal van Maastricht ontwierp. Wildschut maakte voor het station in zijn woonplaats Bunde een wandkeramiek. Met de sloop van dit stationsgebouw ging ook het keramiek verloren. 

Bron

W. van Leeuwen en H. Romers, Een spoor van verbeelding. 150 jaar monumentale kunst en decoratie aan Nederlandse stationsgebouwen, 1988, pp. 118-119.
Twentsch dagblad Tubantia en Enschedesche courant, 22 september 1939.
www.kunstbus.nl, geraadpleegd op 22 maart 2018.
www.stationsinfo.nl, geraadpleegd op 22 maart 2018.
SteenhuisMeurs, Cultuurhistorische waardestelling station Maastricht, 2014.

Even geduld aub, u wordt doorgestuurd naar de beeldenbank